بهداشت دهان و دندان
بهداشت دهان و دندان نقش مهمی بر سلامت و تندرستی بدن ما دارد. عدم به کارگیری راه‌کارهای اصولی حفظ بهداشت دهان و دندان نه تنها به حفظ سلامت دندان و لثه آسیب وارد می‌کند، بلکه می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت نیز تا حد زیادی افزایش دهد. آمارها نشان می‌دهد که بیشتر از 90 درد افراد تا سن 34 سالگی حداقل یک دندان خراب دارند و در ایالات‌متحده سالانه بیشتر از 124 میلیارد دلار برای مراقبت‌های دهان و دندان هزینه می‌شود. اما بهترین راه‌های حفظ بهداشت دهان و دندان چیست و چطور می‌توانیم از دندان‌هایمان در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت کنیم؟
حقایقی که باید درباره بهداشت دهان و دندان بدانید
آمارهای به‌دست‌آمده از سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد برخلاف تأکیدی که نسبت به رعایت بهداشت دهان و دندان می‌شود، درصد زیادی از افراد دنیا با مشکلات مربوط به دندان و بیماری‌های لثه دست و پنجه نرم می‌کنند و این موضوع در گروه‌های فقیر و محروم جامعه نیز بسیار شدیدتر است. در ادامه به حقایقی جالب در مورد سلامت دهان و دندان اشاره شده است.
- بین 60 تا 90 درصد از کودکان مدرسه‌ای حداقل یک دندان پوسیده دارند.
- تقریباً 100 درصد بزرگسالان حداقل یک دندان پوسیده دارند.
- بین 15 تا 20 درصد بزرگسالان بین 35 تا 44 سال از بیماری‌های شدید لثه رنج می‌برند.
- حدود 30 درصد از افراد بین 65 تا 74 سال هیچ دندان طبیعی ندارند.
- در بیشتر کشورها از هر 100 هزار نفر 1 تا 10 نفر به سرطان دهان مبتلا هستند.
علائم مربوط به مشکلات دهان و دندان
مشکلات دهان و دندان یک شبه ظاهر نمی‌شوند و در بسیاری از مواقع بی‌توجهی و عدم درمان به‌موقع موجب ایجاد مشکلاتی جدی در بهداشت دهان و دندان می‌شود. به‌طورکلی پیشنهاد می‌شود که سالانه 2 بار دندانهای خود را به دندانپزشک نشان دهید و مطمئن شوید که مشکلی جدی در دندان‌هایتان وجود دارد. با بروز کوچک‌ترین مشکل در دندان‌ها باید به سرعت نسبت به درمان اقدام کنید تا پوسیدگی‌ها و مشکلات دندان تشدید نشود. اما مهم‌ترین علائم مربوط به مشکلات دهان و دندان چیست؟ در ادامه به برخی از مهم‌ترین علائم هشداردهنده مشکل دهان و دندان اشاره شده است.
- زخم لثه که بعد از 1 تا 2 هفته بهبود پیدا نمی‌کند.
- خونریزی و تورم لثه‌ها بعد از مسواک زدن
- بوی بد دهان
- حساسیت ناگهانی دندان‌ها به دماهای سرد و گرم
- درد دندان
- درد لثه
- لق شدن دندان‌ها
- عقب رفتن لثه
- درد در هنگام جویدن و گاز گرفتن
- تورم صورت و گونه
- قفل کردن ناگهانی فک
- ترک خوردن دندان‌ها
- لب پر شدن دندان
- خشکی شدید دهان
علت بیماری‌های دهان و دندان
مشکلات مربوط به دهان و دندان معمولاً تجمع باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها در دهان می‌شوند. هر چند که مقدار کم این باکتری‌ها و ویروس‌ها بی‌ضرر است، اما عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و تشدید مشکلات دندان می‌تواند باکتری‌های تولید کننده اسید را در دهان افزایش دهد و مشکلات جدی‌تری را ایجاد کند. اسیدی شدن فضای دهان می‌تواند به مینای دندان آسیب وارد کند و حفره‌های دندانی را افزایش دهد.
از طرف دیگر تجمع پلاک روی دندان‌ها موجب ایجاد جرم روی دندان می‌شود و به تدریج به لثه‌ها آسیب وارد می‌کند و همه این مشکلات می‌توانند به بیماری‌های جدی مربوط به دهان و لثه منجر شوند و دندانهای شما را نابود کنند. در ادامه به مهم‌ترین عوامل ایجاد بیماری‌های مربوط به دهان و دندان اشاره شده است.
- سیگار کشیدن و مصرف دخانیات
- مسواک نزدن
- عدم مسواک زدن درست دندان‌ها
- مصرف مکرر غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- دیابت
- مصرف داروهای کاهنده بزاق دهان
- سابقه خانوادگی و ژنتیک
- ابتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز
- تغییرات هورمونی
- رفلاکس معده
- استفراغ مکرر
راه‌کارهای اصولی حفظ بهداشت دهان و دندان
برای داشتن دندانهای سالم و جلوگیری از بیماری‌های لثه باید علاوه بر مسواک زدن به نکات دیگری نیز توجه کنید. در ادامه می‌توانید با مهم‌ترین راه‌های حفظ بهداشت دهان و دندان آشنا شوید.
مسواک زدن و استفاده از نخ دندان
اولین و مهم‌ترین قدم برای رعایت بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به صورت روزانه است. مسواک زدن دندان‌ها سطح دندان و محیط دهان را پاکسازی می‌کند و تمامی جرم‌های روی دندان را تمیز می‌کند. استفاده از نخ دندان باقی مانده غذاها را از لابه‌لای دندان بیرون می‌کشد و به تمیز شدن دهان کمک بیشتری می‌کند به خاطر داشته باشید که حداقل 2 بار در روز دندانهای خود را مسواک بزنید و حداقل یک بار نیز لابه‌لای دندان‌ها را با نخ دندان تمیز کنید. در زمان مسواک زدن دندان‌ها فراموش نکنید که سطح زبان را نیز با مسواک تمیز کنید.
استفاده از دهانشویه‌های حاوی فلوراید
فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که به تقویت مینای دندان کمک می‌کند و مقاومت دندان‌ها را در برابر باکتری‌ها و اسیدها افزایش می‌دهد. استفاده از دهانشویه‌های آنتی باکتریال حاوی فلوراید می‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند و موجب خوشبو شدن دهان شود.
عدم استعمال سیگار
سیگار کشیدن و مصرف دخانیات عامل اصلی ابتلا به بیماری‌های لثه و سرطان دهان است. کنار گذاشتن سیگار می‌تواند به حفظ سلامت لثه‌ها و جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک زیادی کند.
مصرف پروبیوتیک‌ها
پروبیوتیک‌ها در سلامت سیستم گوارشی و بهبود حرکات روده اهمیت زیادی دارند، اما مطالعات جدید نشان می‌دهد که باکتری‌های سالم موجود در آن می‌تواند به سلامت دندان‌ها و لثه‌ها نیز کمک زیادی کند. شواهد نشان می‌دهد که استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌تواند از ایجاد پلاک‌های دندانی جلوگیری کند و بوی بد دهان را کاهش دهد. از طرف دیگر پروبیوتیک‌ها به پیشگیری از سرطان دهان و کاهش التهاب ناشی از بیماری‌های لثه نیز کمک زیادی می‌کنند. ماست، کفیر و کلم ترش از محبوب‌ترین غذاهای حاوی پروبیوتیک هستند.
چک کردن دندان‌ها به‌طور مرتب
برای چک کردن دندان‌ها منتظر نمانید تا به دندان درد دچار شوید و یا ظاهر دندان‌هایتان آسیب ببیند. بهتر است هر 6 ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنید و از سلامت دندان‌هایتان مطمئن شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از امکان مشاوره آنلاین با دکتر دندانپزشک استفاده کنید.
محدود کردن مصرف غذاهای مضر
مصرف برخی غذاها می‌تواند خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های مربوط به لثه را افزایش دهد. سعی کنید یک رژیم سرشار از فیبر، با چربی و قند محدود داشته باشید. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه را افزایش دهید. خوردن تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین را تا حد امکان کاهش دهید. به خاطر داشته باشید که استفاده از انواع سس کچاپ، ماست‌های طعم‌دار، دمنوش‌های شیرین، نوشیدنی‌های ورزشی، آبمیوه‌ها و کیک برای سلامت دهان و دندان شما مضر هستند. بهتر است بعد از استفاده از این خوراکی‌ها حتماً دندانهای خود را مسواک بزنید.
پرکردن به‌موقع دندان‌ها
پر کردن به‌موقع دندانهای آسیب‌دیده می‌تواند از تشدید پوسیدگی و خراب شدن ریشه دندان جلوگیری کند. در این روش دندانپزشک بخش آسیب‌دیده دندان را با استفاده از یک مته مخصوص خارج می‌کند و سپس داخل دندان با موادی مخصوص پر می‌شود. برای دندان‌هایی که میزان آسیب‌دیدگی شدیدتری دارند و یا لازم است کنده شوند، از روکش یا ایمپلنت استفاده می‌شود.
سلامت دهان و دندان با چه بیماری‌هایی ارتباط مستقیم دارد؟
تحقیقات نشان می‌دهد که عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی، التهاب غشای داخلی قلب، تولد زودرس جنین و کم وزن شدن نوزاد بعد از تولد را افزایش دهد. باکتری‌های موجود در دندان پوشیده وارد جریان خون می‌شوند و سبب ایجاد نوعی عفونت تهدیدکننده زندگی در دریچه‌های قلب می‌گردند.
چرا افراد مبتلا به دیابت باید بیشتر به بهداشت دهان و دندان توجه کنند؟
ابتلا به دیابت روی توانایی بدن برای مبارزه با باکتری‌ها مؤثر است. درواقع افرادی که به دیابت مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های دهان و بیماری‌های لثه قرار دارند و از همین رو باید با کنترل سطح قند خون و رعایت بهداشت دهان و دندان از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری چه عوارضی دارد؟
رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری می‌تواند منجر به زایمان زودرس و وزن کم نوزاد در زمان تولد شود.
